Nga Ismet Rashiti – Historiani, Nazif Laçi nga fshati Smirë e Vitisë, autor i dhjetë librave të botuara dhe dy tjera që presin të botohen, së shpejti, kohë më parë ka botuar një libër me interes jo vetëm për Moravën e Epërme, por për tërë historiografinë e popullit shqiptar.
Në këtë libër është përfshirë një periudhë e rëndësishme ngjarjesh të dhimbshme nëpër të cilat kanë kaluar shqiptarët e kësaj ane. Libri me vlerë historike, « Gjenocidi serb në Moravë të Epërme 1968-1999 », parasegjithash është një përkushtim serioz i atorit, Nazif Laçi për të paraqitur në vija të trasha dhunën e organizuar shtetërore serbe kundër shqiptarëve autokton.
Nga ana tjetër, Laçi përmes fakteve, ka portretizuar qëndresën dhe heroizmin e patriotëve shqiptarë në mbrojtje të të drejtave njerëzore, humanitare dhe kombëtare shqiptare.
(Lidhur me librin « Gjenocidi serb në Moravë të Epërme 1968-1999 » të autorit, Nazif Laçi)
Jo rastësisht, Nazif Laçi nisë me ngjarjet e vitit historik 1968 dhe përfundon me luftën heroike të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe çlirimin e Kosovës nga okupatori klasik serb. Demonstratat e vitit 1968, por edhe ato të vitit 1981, kanë qenë ngjarjet dhe lëvizjet më të mëdha kombëtare që nga periudha e lavdishme e shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë më 28 Nëntor 1912 në Vlorë.
E rëndësishme është se Nazif Laçi ka ditur ti prekë momentet kyçe të kësaj periudhe dhe të ecë më tutje deri në përfundimin e luftës dhe çlirimin e Kosovës.
Gjendja e rëndë e shqiptarëve nën sundimin serb, robëria shekullore, ndjekjet, burgosjet dhe pushkatimet e mijëra shqiptarëve gjatë dhe sidomos pas Luftës së Dytë Botërore, kishin bërë që atdhetarët shqiptarë të organizohen në mënyra të ndryshme, të rezistojnë dhe të luftojnë, gjithnjë në mbrojtje të kërkesave të drejta, por të mohuara nga regjimi antishqiptar, i instaluar me forcë në Kosovë.
Pjesë e pandarë e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare në Kosovë dhe viset e saj të mbetura padrejtësisht nën ish Jugosllavi, padyshim kanë qenë edhe shqiptarët e Moravës së Epërme. Shqiptarët e kësaj ane, jo vetëm që kanë qenë pjesë e kësaj lëvizje, por në të shumtën e rasteve kanë qenë në krye të rezistencës. Ndaj jo rastësisht, shqiptarët e Moravës së Epërme janë persekutuar në forma të ndryshme të përmasave gjenocidale të shtetit serb. E gjithë kjo sipas programeve dhe elaborateve të përpunuara nga Kisha Ortodokse serbe dhe nga Akademia e Shkencave të Serbisë në « Françuska 7 » të Beogradit.
Libri « Gjenocidi serbe në Moravën e Epërme 1968-1999 » është një dëshmi rrëqethëse e gjenocidit serbë në këto troje të paraqitur me fakte. Historiani, Nazif Laçi si një bletë punëtore ka mbledhur dëshmi, ka shfletuar literaturë të bollshme në arkiva të ndryshme dhe ka biseduar me dëshmitar të këtyre ngjarjeve, në mënyrë që libri i tij ta përmbushë kriterin shkencor.
Autori është përpjekur t’ju ikë përshkrimeve subjektive dhe hipërbolizimeve të panevojshme të cilat patjetër do ta kishin zbritur nivelin e librit në shkallë të ulët. Sado që mund të vërehen elemente të tilla të cilave autori nuk ka mundur me ju ikë, assesi nuk kanë arritur t’a ulin nivelin e përgjithshëm historik të librit, gjë që duhet të jetë një shkollë për të gjithë ata që shkruajnë libra historik.
«Gjenocidi serb në Moravë të Epërme 1968-1999 » i Nazif Laçit është një pikë referimi për pjesën më të madhe të ngjarjeve historike në Moravën e Epërme, përfshirë këtu bartësit kryesorë të atyre ngjarjeve. Është e kuptueshme se për një libër me peshë të tillë është dashur përkushtim dhe përgjegjësi maksimale. Në këtë rrafsh, autori Nazif Laçi ka sjellur fakte në pjesën më të madhe të fshatrave të Vitisë, duke i nënvizuar me emër e mbiemër, me data dhe vende të sakta.
Gjithsesi nuk i ka shpëtuar edhe helmimi i femrave shqiptare në shkollat e komunës së Vitisë, si pjesa më e dhimbshme ndaj popullit shqiptar. Ka edhe momente e ngjarje tjera të rezistencës paqësore, kulturore e sportive që janë përfshirë në brumin e këtij libri. Në libër nuk janë përfshirë, ose janë përfshirë sipërfaqësisht atdhetarët e Moravës së Epërme të cilët për shkak ndjekjes dhe terrorit serb ishin detyruar të vepronin në mërgatë. Ky është një kapitull i veçantë, me të cilin në mos vet autori, Nazif Laçi, dikush tjetër duhet të merret seriozisht në të ardhmen e afërt !
E thash edhe më lartë, libri « Gjenocidi serb në Moravën e Epërme 1968-1999 », i autorit Nazi Laçi gjithsesi është një përpjekje serioze për të vërtetën në Moravën e Epërme në përgjithësi dhe pothuaj për të gjitha fshatrat e kësaj ane në veçanti. /2LONLINE.com/
