/Në brenditë ideore e tematike të vëllimit “Ditët s’janë një” njohim imazhe përvijuese të poezisë refleksive-meditative, përmes të cilave, Sadete Tërnava – Osmani synon ngjitjen majave të artit poetik, përderisa shpirti pret stuhitë që e përplasin brigjeve/
(Sadete Tërnava – OSMANI: Ditët s’janë një”, botoi Shtëpia Botuese “Beqir Musliu”, mars 2014)
Dr. Zejnepe Alili – REXHEPI
– Pena e kësaj poeteje, derdh frymëzimet nga drama e shekullit që pati frymën shqiptare. Janë tejet të ndishme e të theksuara, shprehjet ironike, në të cilat krijuesja shpalos ndërgjegjësimin mbi ngjarjet e kohës, duke aluduar në përmasa të tjera të fjalës poetike…, andaj shkruan: “Adresë i kam bërë dhembjes tënde”.
Mjeshtëria e të krijuarit, përsiatjet dhe elokuenca femërore, bashkëveprojnë si harmonizim i përndezjes emocionale dhe shpërthimit ideor, edhe në kohët kur “Erërat e (sh)qetësuara dirigjonin”…, me ç’rast vërshojnë nismën e vargjeve: simbole, metafora, personifikime… Këto të gjitha, e nuancojnë vokacionin e admirueshëm artistik të poetes, meqë vargjet përjetohen si vlera poetike frymëzimesh të natyrshme.
Libri ka gjithsej 48 poezi, as që është i ndarë në cikle (kjo traditë e moçme e ndarjes tematike të poezive) dhe as që kanë ndonjë rrjedhshmëri motivesh, të paktën këtë nuk e kanë si fiksim të domosdoshëm. Simbolet bartëse: mirësia, paqja, Dardania…, janë Aleph-i poetik i secilit poet, duke derdhur në vargje absorbimin e viteve të jetuara në nënqiellin shqiptar.
Rrjedha e jetës së poetes metaforizohet në mes përjetimit të kohëve të vështira, për atdheun dhe lirikës që i pushton shpirtin, si në hapërimet qiellore ku i lë pak hapësirë dellit filozofik. Mbresë të veçantë të lë poezia “Mos harro”, e cila është vetë thirrja e poetes që ngjitet majave të shpirtit për të zënë fronin. Poezi kjo, që ngjizet nga individualitete krijuese të ndryshme, të cilat bëhen pjesë e vargjeve të realizuara në trajtë pikturash, që metaforikisht shprehin ndrydhjet emocionale nëpër kohë.
I-
“Ditët s’janë një” është libër që e harkon – FJALA, fuqia transmetuese e së cilës shpon si ajo shigjeta qiellore e Perëndive, drejtuar sfondeve të thella të përjetimeve. Në poezinë “Letër burgu” (dedikuar babait të saj), poetja shprehet: “Shumë pak vjet pata për ta njohur vdekjen e gjallë / Barku deri në palcë më gërryente / S’ma linte as dritën e mekur në dritaren e banesës / Kaq pak vjet pata për ta kuptuar dhembjen”.
Me këtë rast, të duket se po jeton ferrin e Dantes. Mirëpo, Kosova e lirë është sinonim i paqes shpirtërore individuale e kombëtare, andaj tërë makthi i poetes, ndonëse qe një ëndërr e tmerrshme…, megjithatë një ditë përfundon. Po ashtu, me nota prekëse për të, është “Mugëtira e sojit”, ku me sinqeritet i artikulon mendimet, prej ku zgjohet e shtegëton fjala, ndonëse ajo nganjëherë mbetet relikt i “mendjeve të pikëlluara”.
II-
“Ditët s’janë një” konceptohet nga xixa mendimesh, në të vërtetë – FILOZOFIA e skicimit të jetëve njerëzore, emocionit dhe imazhit për një jetë të projektuar ndryshe, me shijen e lirisë, gjë që e përbën edhe filozofinë e vetë jetës në të gjitha kohështrirjet e saj. E në vargjet: “Duart e rreshkura diellin / Përshëndetnin / Malli çmeritej nën notat e dëshirave”, si në poezinë “Mos harro”, ravijëzohen tablotë e rrugëtimit të vështirë të poetes dhe tërë brezit të saj, ku jeta pa ngurim i reflekton të gjitha absormimet e saj ndër dekada. Befason këndshëm poezia filozofike, ku në të vërtetë, poetja pozicionohet ndryshe.
III-
“Ditët s’janë një” përvijon trajektoren e lëvizjeve të individit – shqiptar. Këtu simfonia e jetës dirigjohet nga MUZIKA e zogjëve të trembur. Me theks të veçantë, do thosha se, fati i shqiptarit lidhet ngushtë me fatin e Atdheut, prandaj ai, kurrë nuk reshti së qeni ANTE i dheut të vet, dhe kjo lidhje është shpirtërore, mban aromë gjaku e peshë të rëndë historie.
Edhe Sadete Tërnava – Osmani, me sensin e hollë të një poetje e ka kuptuar këtë golgotë rrugëve të mërgimit, si atëherë kur “Erërat e (sh)qetësuara dirigjonin”, e këngët e trishta të këtij populli i këndonin lahuritë, ngaqë lahuta që moti kishte pushuar…, qe ngulfatur nga fati frymëzënës. E në fund, poetja sikur nuk ka forcë për kundërshtime, e lodhshme dhe jofitimtare qe lufta ndaj mërgimit, prandaj me ironi shkruan: “Gjithnjë i kam dashur valixhet / Të mbushura, të zbrazëta, të hedhura, të varura / Të reja a bojë të dala /
S’prishte pune, shoqe i mbaja”, (Valixhet).
Brenda një universi të tërë poetik, poetja pozicionohet në bërthamën e flijimit, derdh rrëke shpërthimet lirike, skicon qartë përsiatjet filozofike të unit femëror dhe njerëzor, gjë që i hap venerimet e ylberta për hapat e më tejmë, përtej në kohë tjera. Ashtu, sikurse vetë përcaktimi i titullimit të këtij vëllimi poetik që lindi nga poezia përmbyllëse “Ditët s’janë një”, ku në strofën e parë, poetja shkruan: “Ditët janë shumë / Të bardha, të hirta, të zeza / Herë – herë të lehta / Shpesh shumë të rënda / Herë-herë të gjata / Si vetë nata”, ashtu po me një dozë përmbajtjeje ajo ec shtigjeve të reja të jetës…, por duke i ruajtur me nostalgji ato tufëza vetëtimash që lanë gjurmë mbi vendin e saj, ku si padashje i shkarkuan të tëra metamorfizimet e historive të dhimbshme.
Poezitë e këtij libri, për mua…, por shpresoj edhe për studiues të tjerë dhe lexuesit, pa përjashtim, të jenë vargëzime sprovash e sfidash dramatike, jo vetëm të një individi, por të një populli të tërë, në dekadat më të vështira të tyre, të një fundshekulli tunelesh të gjata e të errëta, nëpër të cilat u zvarritën shqiptarët, me valixhet përplot flijim e atdhedashuri.
